Γιάννης Τσαρούχης, φωτογραφία: Ανδρέας Εμπειρίκος, Αθήνα, Φεβρ. 1972 (L. 169)
"Ποτέ δεν υπήρξε μια εποχή που οι άνθρωποι ήταν τόσο δύσθυμοι και μελαγχολικοί. Άλλωστε, αυτό εξηγεί από μία άποψη την τρομερή και μέχρις αηδίας οργάνωση της ευθυμίας. Καμιά εποχή δεν είχε οργανώσει τόσο πολύ την ευθυμία όσο η δική μας. Σε καμιά εποχή δεν έπαιζε πρωί πρωί στα σπίτια το ραδιόφωνο εύθυμες μουσικές, για να ξυπνήσουν οι άνθρωποι μελαγχολικοί και σχεδόν έτοιμοι να αυτοκτονήσουν". Γιάννης Τσαρούχης “Μάτην Ονείδισαν Την Ψυχήν Μου” (Εκδ. Καστανιωτη).
Γιάννης Τσαρούχης , γνωρίζοντας ένα μεγάλο ζωγράφο
Γεννήθηκε στον Πειραιά το 1910 και καταγόταν απο την γνωστή οικογένεια Μεταξά από τα Ψαρά. Το 1940 επιστρατεύτηκε και υπηρέτησε στο Μηχανικό. Το 1950 μετέβη εκ νέου στο Παρίσι όπου ένα χρόνο μετά,το 1951, εξέθεσε στο Παρίσι και στο Λονδίνο στη "Ρέτφρη Γκάλερυ". Το 1982 εγκαινιάστηκε το Μουσείο Γιάννη Τσαρούχη στο Μαρούσι, στο σπίτι του καλλιτέχνη, που ο ίδιος μετέτρεψε σε Μουσείο παραχωρώντας την προσωπική συλλογή των έργων του.
Παράλληλα με τη ζωγραφική ο Γιάννης Τσαρούχης ασχολήθηκε και με τη θεατρική σκηνοθεσία και μάλιστα από το 1928. Σχεδίασε σκηνικά και ενδυμασίες για τα θέατρα "Εθνικό" ή "Βασιλικό", "Κοτοπούλη", "Δημοτικό" Πειραιώς κ.ά. ειδικά πρόζας καθώς και για το κλασσικό έργο "Ρωμαίος και Ιουλιέττα" που ανεβάσθηκε το 1954, στο τότε Βασιλικό κήπο και σήμερα "Εθνικό".
Στο έργο του Γιάννη Τσαρούχη εκφράζεται κυρίως η χαρά και το θαύμα της ζωής. Προσπάθησε να ισορροπήσει τις μεγάλες παραδόσεις και να συλλάβει τις αιώνιες καλλιτεχνικές αξίες. Οι πίνακές του περικλείουν αφομοιωμένα πολλά λαϊκά και λαογραφικά στοιχεία ιδιαίτερα του λιμένος του Πειραιά. Θεωρείται από τους μεγαλύτερους σύγχρονους Έλληνες ζωγράφους με διεθνή προβολή και ιδιαίτερα στη Γαλλία. Παράλληλα όμως εργάσθηκε και ως σκηνογράφος τόσο σε ελληνικά όσο και σε ξένα θέατρα με μεγάλη πάντα επιτυχία. Σ΄ αυτόν οφείλεται η καθιέρωση, σχεδόν σε όλες τις σκηνές του ελληνικού κινηματογράφου που γυρίστηκαν σε λαϊκά κέντρα, της παρουσίας του ναύτη είτε σε χορό είτε όχι, θεωρούμενη μάλιστα και απαραίτητη. Το 1977 ανέβασε ο ίδιος τις Τρωάδες του Ευριπίδη σε δική του νεοελληνική απόδοση με δική του διδασκαλία & σκηνογραφία.
Ο Γιάννης Τσαρούχης με τη Χριστίνα Τζίγκου και τον Σάμιουελ Μπέκετ στο Μαρούσι, 1967.
Γιάννης Τσαρούχης, Μάνος Χατζιδάκις, Κάρολος Κουν και η Ραλλού Μάνου
Αυτοπροσωπογραφία, σκίτσο με χρώμα 1966.
Το ζεϊμπέκικο αποτέλεσε σημαντικό στοιχείο της ζωής του
Γνωμικά του Γιαννη Τσαρούχη....
«Τελειώνοντας το πρώτο στάδιο, θεώρησα ότι το έργο ήταν ήδη τελειωμένο και το άφησα έτσι. Πολλά εξάλλου έργα τελειώνουν με τον καιρό μόνα τους, όπως έλεγε ο Τισιάνος»
Γιάννης Τσαρούχης
...Μιλούμε συνεχώς για Ανατολή και Δύση ξεχνώντας πάντοτε πόσο βαθιά επίδραση είχε η Ελληνική ζωγραφική τόσο στην Ανατολή όσα και στη Δύση. Γι αυτό σκέφτηκα συχνά πως τις τέχνες που δεν ακολουθούν το ελληνικό παράδειγμα θα 'πρεπε να τις χαρακτηρίζουμε με το αν είναι προελληνικές ή με το βαθμό που είναι αντι-ελληνικές, έστω και αν ακολουθούν ελληνικούς τρόπους.
Το τι είναι ελληνικό προσπαθούμε και εμείς οι Έλληνες να το μάθουμε όπως και τόσοι άλλοι. Παράλληλα μ' αυτό ο εξελληνισμός μας είναι παλιότερος και διαφορετικός από τον εξελληνισμό του Δυτικού, που επηρεάζει και εμάς όσο πάει και περισσότερο. Το να εξελληνιστεί κανείς κατέληξε συχνά σε ιδανικό διεθνές που οδηγεί σε ευγενή συναγωνισμό.
Για μας τους Έλληνες αυτό το δυτικό ιδανικό, που κάθε τόσο αδυνατίζει, είναι αδύνατο να είναι ξεχωρισμένο και άσχετο με τον προαιώνιο εξελληνισμό μας, δηλαδή τη συμμετοχή μας στον ελληνιστικό πολιτισμό που συνεχίζεται.
Πρέπει να μιλούμε με θάρρος για όλα αυτά για να γλιτώσουμε κάποτε από τη φτηνή προγονοπληξία...
Το τι είναι ελληνικό προσπαθούμε και εμείς οι Έλληνες να το μάθουμε όπως και τόσοι άλλοι. Παράλληλα μ' αυτό ο εξελληνισμός μας είναι παλιότερος και διαφορετικός από τον εξελληνισμό του Δυτικού, που επηρεάζει και εμάς όσο πάει και περισσότερο. Το να εξελληνιστεί κανείς κατέληξε συχνά σε ιδανικό διεθνές που οδηγεί σε ευγενή συναγωνισμό.
Για μας τους Έλληνες αυτό το δυτικό ιδανικό, που κάθε τόσο αδυνατίζει, είναι αδύνατο να είναι ξεχωρισμένο και άσχετο με τον προαιώνιο εξελληνισμό μας, δηλαδή τη συμμετοχή μας στον ελληνιστικό πολιτισμό που συνεχίζεται.
Πρέπει να μιλούμε με θάρρος για όλα αυτά για να γλιτώσουμε κάποτε από τη φτηνή προγονοπληξία...
Γιάννης Τσαρούχης, Φθινόπωρο 1974
«Μου αρέσει να ζωγραφίζω γυμνά, γιατί έτσι μπορεί κανείς να κατανοήσει την ψυχική γεωμετρία του ανθρώπου»,
Γιάννης Τσαρούχης, 1982
Ο Γιάννης Τσαρούχης και ο Αλμπέρτο Τζιακομέττι στο Μιλάνο, 1961.
Γιάννης Τσαρούχης, φωτογραφία: Κώστας Φλέγκας
Νέος μεταμφιεσμένος σε έρωτα, 1959.
Λάδι σε πανί, 83x37,5 εκ. (Ιδιωτική συλλογή).
Ο Γιάννης Τσαρούχης στο ατελιέ του με το μοντέλο του
Η ξεχασμένη φρουρά (λεπτομέρεια), 1957.
Σπουδή για τη "Μεγάλη πλαζ", 1962.
Ο Αθανάσιος Τσίρος ποζάρει για το έργο «Ναύτης με χειμωνιάτικα σε ροζ φόντο», 1955.
Ζωγραφίζοντας τις «Τέσσερις εποχές», Παρίσι, Montrouge, 1968.
Ναύτης και γυμνό, 1947. Λάδι σε πανί, 18x26 εκ. (Ιδιωτική συλλογή).
Ο Γιάννης Τσαρούχης στο ατελιέ του στο Μαρούσι το 1978. Φωτογραφία Νίκη Τυπάλδου, από το λεύκωμα «Πορτρέτα», εκδόσεις Μίλητος, 2004
Γυμνό ξαπλωμένο σε σεντόνι καρεδωτό, 1937.
Γυμνό πλάτη ξαπλωμένο, 1940.
Η σύλληψη τριών κομμουνιστών που αντιδρούν αναλόγως. Ο πρώτος παρεδόθη, ο άλλος παλεύει, ο τρίτος είναι κάτω από το κρεβάτι. Πρώτες μέρες του κινήματος, 1944.
.
Νέος με άσπρα λινά, 1937.
Ο σκεπτόμενος, 1936.
Γυμνό ξαπλωμένο πλάτη σε κόκκινη κουβέρτα, 1954.
Γυμνό του Κ.Γ., 1948.
Γυμνό ξαπλωμένο πλάτη σε κόκκινη κουβέρτα, 1954.
(δε.) Άγιος Σεβαστιανός, Παρίσι, 1970., 1940.
Ναύτης και άσπρη κολόνα, 1962.
Ναύτης και θαλασσιά κολόνα, 1962.
Λουόμενος που ξεντύνεται, 1963.
Γυμνό πλάτη με καθρέφτη, 1962.
Κολυμβητής που ντύνεται, σπουδή για τη «Μεγάλη πλαζ» 1962.
Στρατιώτης χορεύει ζεϊμπέκικο, 1966.
(δε.) Νέος γυμνός με πικροδάφνες και επίδεσμο στο χέρι, ημιτελές, 1940.
.
Μελέτη για γυμνό του νεαρού Δαβίδ, 1976.
).
Έρως και άγαλμα, 1963.
.
.
Μακέτα για το εξώφυλλο του δίσκου του Ξαρχάκου «Ένα μεσημέρι», Αθήνα 1966.
Σπουδή για τη «Μεγάλη πλαζ», 1962.
Σπουδή για τη «Μεγάλη πλαζ» (λεπτομέρεια), 1962.
«Το Νυμφώνα σου βλέπω», αλληγορική εικόνα, 1966.
Ναύτης με χειμωνιάτικα σε ροζ φόντο, 1955.
Εσατζής συλλαμβάνει πνεύμα, 1965.
Φτερωτό πνεύμα κουμπώνει το σώβρακό του, 1966.
Άγιος Σεβαστιανός, άσπρο φόντο.Παραλλαγή, Villeneuve-les-Sablons, 1972.
Νέος μεταμφιεσμένος σε έρωτα, 1959.
Οικογένεια και έρωτας, 1948.
Η ξεχασμένη φρουρά (λεπτομέρεια), 1957.
Κολύμπι και ανάπαυση, σπουδή για το έργο «Εξάσκηση στο σχέδιο και στο κολύμπι», 1965.
Το κολύμπι και η εξάσκηση στο σχέδιο (λεπτομέρεια), Αθήνα και Montrouge, 1966-1968.
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΑΡΟΥΧΗ
1910. 13 Ιανουαρίου: Ο Γιάννης Τσαρούχης γεννιέται στον Πειραιά.
1917. Αρχίζει να ζωγραφίζει σε μεγάλες κόλλες χαρτί 70x100, με παστέλ.
1926. Αρχίζει να ζωγραφίζει πιο εντατικά (νεκρές φύσεις, τοπία κ.α.)εκ του φυσικού. Ασχολείται και με το θέατρο - φιλοτεχνεί μακέτες σκηνικών και κοστουμιών.
1928. Φοιτά στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Μετά τα προκαταρκτικά έτη εγγράφεται στο εργαστήριο του Σπ. Βικάτου.
1929. Ξεκινά λεπτομερή μελέτη των ελληνικών λαϊκών φορεσιών.
1930. Μαθητής και βοηθός του Φ. Κόντογλου.
1932. Εγγράφεται στο εργαστήριο του Κων. Παρθένη.
1934. Μαζί με τον Κ. Κουν και το Δ. Δεβάρη ιδρύουν τη Λαϊκή Σκηνή. Φιλοτεχνεί σκηνικά και κοστούμια για την «Ερωφίλη» του Γ. Χορτάτζη.
1935. Ταξιδεύει για πρώτη φορά στο Παρίσι. Γνωρίζεται με τους Laurens, Matisse, Giacometti, ενώ στο σπίτι του Teriade βλέπει για πρώτη φορά έργα του Θεόφιλου.
1937. Συνεργάζεται με το θίασο Κοτοπούλη.
1938. Πραγματοποιεί την πρώτη ατομική του έκθεση στην Αθήνα. Συμμετέχει στην Α΄ Ετήσια Πανελλήνια Καλλιτεχνική Έκθεση του Ζαππείου.
1939. Σκηνογραφεί το έργο «Στέλλα Βιολάντη (Έρως εσταυρωμένος)» του Γρ. Ξενόπουλου στο Θίασο Κοτοπούλη.
1940. Επιστρατεύεται στο αλβανικό μέτωπο.
1942. Μόνιμη συνεργασία με το θίασο της Κατ. Ανδρεάδη.
1948. Συμμετέχει στην Α' (μεταπολεμική) Πανελλήνια Καλλιτεχνική Έκθεση στο Ζάππειο. Σκηνογραφεί παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης: «Ο Επιθεωρητής έρχεται» του John Priestley και «Ματωμένος Γάμος» του Federico Garcia Lorca.
1949. Ιδρυτικό μέλος της ομάδας «Αρμός» (με τους Ν. Χατζηκυριάκο-Γκίκα, Γ. Μόραλη, Ν. Εγγονόπουλο, Ν. Νικολάου κ.ά.).
1950. Συνεργάζεται με το Ελληνικό Χορόδραμα της Ρ. Μάνου.
1952. Αναδρομική έκθεση στο Βρετανικό Συμβούλιο στην Αθήνα. Συνεργασίες με τους θιάσους Φωτόπουλου, Λαμπέτη-Παππά-Χορν, με την Εταιρεία Ελληνικού Θεάτρου, το Εθνικό, την Ανδρεάδη και το Θέατρο Τέχνης. Έναρξη της σκηνοθεσίας στον κινηματογράφο. Συνεργασία με τον Μιχ. Κακογιάννη.
1953. Υπογράφει συμβόλαιο με την γκαλερί «Iolas» (Νέα Υόρκη).
1955. Δημιουργεί τα σκηνικά για την ταινία «Στέλλα» του Μιχ. Κακογιάννη με τη Μ. Μερκούρη.
1956. Σκηνογραφεί τις κινηματογραφικές ταινίες «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Jules Dassin και «Το κορίτσι με τα μαύρα» του Μιχ. Κακογιάννη.
1957. Υποψήφιος για το βραβείο Guggenheim.
1958. Συμμετέχει στην Biennale της Βενετίας. Φιλοτεχνεί τα σκηνικά και τα κοστούμια για τη «Μήδεια» του Cherubini, με πρωταγωνίστρια τη Μ. Κάλλας, σε σκηνοθεσία Αλ. Μινωτή.
1959. Σκηνογραφεί τους «Όρνιθες» του Αριστοφάνη για την παράσταση του Θεάτρου Τέχνης και τη «Νόρμα» του Bellini, με τη Μ. Κάλλας, στην Επίδαυρο.
1961. Σκηνικά και κοστούμια για την παράσταση «Θαΐς» του Jules Massenet, σε σκηνοθεσία Franco Zeffirelli, στην Dallas Civic Opera. Παρουσιάζεται η «Μήδεια» στην Επίδαυρο και τη Σκάλα του Μιλάνου.
1965. Σκηνογραφεί τους «Πέρσες» του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία Κ. Κουν και τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη (προσαρμογή κειμένου από τον Jean Paul Sartre) στο Εθνικό Θέατρο του Παρισιού, σε σκηνοθεσία Μιχ. Κακογιάννη.
1966. Συνεργάζεται με την Ελληνική Σκηνή της Αννας Συνοδινού.
1967. Αυτοεξορίζεται και εγκαθίσταται στη Γαλλία.
1968. Μαζί με τη Lila de Nobili οργανώνει «ακαδημία ζωγραφικής» στο Παρίσι.
1970. Σκηνογραφεί τις «Ευτυχισμένες μέρες» του Samuel Beckett, με τη Χρ. Τσίγκου και το Γ. Ορφανό.
1975. Μετά την πτώση της Χούντας, διατηρεί ως κέντρο των δραστηριοτήτων του το Παρίσι, αλλά ταξιδεύει συχνά στην Ελλάδα. Εικονογραφεί τη «Βάρδια» του Ν. Καββαδία.
1977. Ανεβάζει, σε δική του μετάφραση, σκηνοθεσία, σκηνικά και κοστούμια, τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη.
1981. Ιδρύει το Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη.
1982. Το Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη ανοίγει στο κοινό με σειρά εκθέσεων που επιμελείται ο ίδιος. Έκθεση των έργων με τίτλο «Ζεϊμπέκικα» στην γκαλερί «Ζουμπουλάκη». Ανεβάζει τους «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου, σε δική του σκηνοθεσία, μετάφραση, σκηνικά και τα κοστούμια.
1984. Πλήττεται από τη νόσο του Πάρκινσον, αλλά συνεχίζει να ζωγραφίζει, κυρίως με μολύβι και λαδοπαστέλ.
1989. Φιλοτεχνεί τα σκηνικά για το «Φιντανάκι» του Π. Χορν στο Θέατρο Τέχνης και ετοιμάζεται να ανεβάσει, σε δική του σκηνοθεσία, μετάφραση, σκηνικά και κοστούμια τον «Ορέστη» του Ευριπίδη.
1989. 20 Ιουλίου: Πεθαίνει στην Αθήνα.
2009. 19 Δεκεμβρίου 2009 - 14 Μαρτίου 2010: Μεγάλη αναδρομική έκθεση έργων του Γιάννη Τσαρούχη στο Μουσείο Μπενάκη Κτήριο οδού Πειραιώς, με τίτλο: Γιάννης Τσαρούχης 1910-1989.
πηγές: wikipedia, .tsarouchis.gr/
πηγές: wikipedia, .tsarouchis.gr/
nnn
ΑπάντησηΔιαγραφή